Artykuł ma przybliżyć dzieje wynalazku, wynalazków i sposoby ich powstania.
Etapy powstawania wyrobu
Powstanie wynalazku można podzielić na kilka etapów (nie wszystkie muszą nastąpić):
- powstanie potrzeby
- pomysł
- pierwsza realizacja (
prototyp
)
- wdrożenie
- dezaktualizacja
Zarys historyczny
„Potrzeba jest matką wynalazków”. To
przysłowie
doskonale opisuje co jest najsilniejszym czynnikiem przyczyniającym się do powstawania wynalazków.
Początkowo chodziło o zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzi pierwotnych. Zaowocowało to wynalezieniem
narzędzi kamiennych
,
metod rozpalania ognia
,
metod wytwarzania ubrań
, metod budowy schronienia. Człowiek jako łowca potrzebował skutecznych narzędzi do polowań oraz broni – powstał
oszczep
,
łuk
i
nóż
. Gdy plemiona zaczęły prowadzić osiadły tryb życia, do
upraw
potrzebna była
motyka
,
pług
i
lemiesz
. Później, gdy gromady ludzkie zaczęły przekształcać się w
państwa
potrzebne okazały się
pismo
i
arytmetyka
.
Kiedy podstawowe potrzeby były już zapewnione człowiek mógł zająć się wytwarzaniem dóbr materialnych. Wymyślono
pieniądze
,
alchemicy
poszukując metod wytwarzania
złota
przyczynili się do powstania i rozwoju
chemii
, a ta do wynalezienia między innymi
tworzyw sztucznych
.
Stały rozwój technik i technologii wojennych przyczynia się do wielkiej ilości wynalazków –
silnik rakietowy
,
bomba atomowa
, ale również konserwowanie żywności,
rzepy
oraz wiele wiele innych. Część z nich trafia później do zastosowań cywilnych.
Powstanie społeczeństwa konsumpcyjnego spowodowało, że równie silnym (jeśli nie silniejszym niż potrzeba) bodźcem rozwoju wynalazczości są pieniądze. Wynalazki są niemal produkowane na zamówienie. Wielkie koncerny i korporacje dokonują odkryć i wynalazków realizując, długoterminowe i zakrojone na szeroką skalę, programy badawcze.
Miniaturyzacja i informatyzacja życia codziennego, wymusza ciągłe doskonalenie istniejących wynalazków. Powstają
układy scalone
,
płyty kompaktowe
, algorytmy kompresji danych.
Historia pokazuje, że potrzeba i pomysł nie są gwarantem sukcesu wynalazku. Wiele z nich trafiło do historii jako chybione, śmieszne lub niepotrzebne. Wiele z nich zostało zastąpionych nowszymi i lepszymi wynalazkami zanim jeszcze trafiły do produkcji. Są również i takie jak
ciekłe kryształy
, które musiały „poczekać” na potrzebę.
Aby zapewnić ochronę i ustalić właściciela wynalazku stosuje się
patent
. Ochrona patentowa przyznawana jest na skończony okres (zwykle 25 lat). Po tym czasie wynalazek staje się dobrem wspólnym całej ludzkości.
Imiona wynalazców oraz daty wynalezienia
wynalazków
często giną w mrokach dziejów. Niektóre wynalazki takie jak
radio
mają wielu ojców –
Marconi
,
Popow
,
Tesla
. Zdarza się również, że data powstania wynalazku jest umowna;
samochód
powstawał stopniowo, przekształcając się od pojazdu konnego po automobil. Jeszcze inne wynalazki zostały zapomniane i ponownie wynalezione –
porcelana
,
stal damasceńska
, miecze damastenizowane,
cement
.
Okresy historyczne
Każda epoka ma „swoje” wynalazki. Czasem nawet nazwa epoki wywodzi się właśnie od największego, w swoim czasie, wynalazku, np.
epoka kamienia łupanego
. Czasem umownie przyjmujemy też początek nowej epoki od momentu wynalezienia pewnej technologii, np.
epoka brązu
.
Można pokusić się o podział wynalazków ze względu na czas ich wynalezienia:
-
wynalazki okresu prehistorycznego
:
narzędzia kamienne
,
ognisko
,
rolnictwo
-
wynalazki starożytności
:
pismo
,
koło
,
kalendarz
- wynalazki średniowiecza:
porcelana
,
proch
,
armata
-
wynalazki wieków XVI-XVIII
:
mikroskop
,
silnik parowy
,
krosno mechaniczne
-
wynalazki wieku XIX
:
rower
,
lampa naftowa
,
radio
-
wynalazki wieku XX
:
samolot
,
komputer
,
reaktor atomowy
- wynalazki wieku XXI
Zobacz też
Linki zewnętrzne